Efteling-ontwerper onthult geheimen van nieuwe attractie Symbolica
24-12-2017, 19.52 uurBeeld: Lisa van der Drift
De nieuwe Efteling-attractie Symbolica is zonder twijfel één van de meest gedetailleerde attracties ter wereld. De overdadig gedecoreerde scènes zitten vol met subtiele details en verborgen verwijzingen, die vanuit de karretjes lang niet allemaal zichtbaar zijn. Bezoekers komen vaak ogen tekort.
Daarom kreeg Looopings onlangs de kans om na sluitingstijd in alle rust door het Paleis der Fantasie te wandelen, samen met Efteling-ontwerper Sander de Bruijn en fotografe Lisa van der Drift. De exclusieve rondleiding langs de best bewaarde geheimen van de attractie leverde bijzondere anekdotes en ruim zeventig unieke foto's op.
"Voor Efteling-liefhebbers is Symbolica een feest van herkenning", vertelt ontwerper Sander de Bruijn. "Dat begint al in de ontvangstzaal, waar lakei O.J. Punctuel ons voorbereidt op ons bezoek." Hij leest een lang perkament voor, dat begint met 'Artikel B12 Statuut 1952'. 1952 is het openingsjaar van de Efteling.
Fossielen
Lang niet alle Efteling-verwijzingen in de attractie zijn echter zo makkelijk te spotten. "In het stucwerk aan de buitenzijde zijn naast opvallende fossielen ook kleine glinsteringen en aders zichtbaar", weet De Bruijn. "We geven Symbolica daarmee een eigen signatuur, maar het is ook een soort ode aan de grot van Sneeuwwitje in het Sprookjesbos."
Na zonsondergang wordt Symbolica op een bijzondere manier verlicht. "De lichtprogrammering is bewust niet statisch. De grote paleistoren fungeert als een soort vuurtoren, met bewegend licht achter vijf ronde vensters. Die staan symbool voor de vijf zonnen van Symbolica." Op de binnenplaats van het paleis lijkt een vuur te branden. "Dat geeft de indruk dat er echt mensen leven."
Eenmaal binnen in het paleis stuurt mascotte Pardoes bezoekers via een geheime doorgang naar het station, waar Fantasievaarders klaarstaan voor een ritje. Tandwielen, kettingen en kisten vol gereedschap suggereren dat het station een soort werkplaats is. Hier en daar staan ook kristallen bollen, bedoeld voor de Fantasievaarders. Aan de muur hangen raadselachtige pamfletten die verraden hoe de voertuigen aangedreven worden, namelijk met behulp van 'Twinkel Energie', 'Wonder Olie' en 'Eenhoorn Kracht'.
Belletje
De Fantasievaarders passeren als eerste een mysterieuze nis die verlicht wordt door bergkristallen. Er staan potjes en een schatkist. Bovendien ligt er een belletje van Pardoes.
"Deze nis heeft dezelfde waarde als de wenteltrap in het kasteel van de stiefmoeder van Sneeuwwitje in het Sprookjesbos, waar de vergiftigde appel ligt", legt De Bruijn uit. "Het is geen toeval dat dat sprookje werd ontworpen door wijlen Efteling-ontwerper Henny Knoet, de bedenker van Pardoes."
De Pardoes-bel werd pas op het allerlaatste moment voor de opening neergelegd, herinnert De Bruijn zich nog. "Collega-ontwerper Robert-Jaap Jansen nam daarvoor het initiatief. Tijdens testrondjes kwamen we tot de conclusie dat de scène nog een extra accent kon gebruiken."
De eerste grote scène van Symbolica is de werkkamer van tovenaar Almar, het Observatorium. "Dit is waarschijnlijk de scène met de meeste details", zegt de ontwerper. Alleen al in de enorme boekenkasten komen talloze Efteling-referenties voorbij, met name op de boekenkaften.
Zo verwijst 'Legendes van Knoet' naar Pardoes-bedenker Henny Knoet. 'Vlinder Visie' is de naam van een Efteling-plan uit 1991 om de Pardoes Promenade te bouwen. 'Dromen met Open Ogen' refereert aan de gelijknamige making-of-documentaire van Droomvlucht uit 1993. 'De Eerstelinghe' is een knipoog naar de oorsprong van de naam van het attractiepark. "Onze vormgevers hebben zich flink kunnen uitleven", aldus De Bruijn.
Andere opvallende onderdelen zijn de Chronoscoop - een tijdreismachine - en de Sterrentwinkelvanger. De Bruijn: "Het zijn allemaal bestaande onderdelen uit de wereld van Pardoes, ooit bedacht door Henny Knoet. We wilden trouw zijn aan de verhalen die de Efteling altijd heeft verteld. Je kunt daar je ogen niet voor sluiten."
Bovenin het Observatorium staat een schaalmodel van de zogenoemde Fabelvis, die later in de attractie terugkomt. In een donkere hoek wordt een bordspel gespeeld. Passagiers komen ook langs een bijzondere kast met tandwielen en een lichtgevende smaragd. "Dat is de Etmaler, de energiebron van het planetarium."
Na een rondje door het Observatorium rijden de Fantasievaarders verder richting Panorama Salon. Een kleurrijk glas-in-loodraam bevat de drie symbolen van de drie verschillende routes door de attractie: de Heldentour, Schattentour en Muziektour.
Vanaf een balkon kijken gasten uit over het landschap van Hartenstad, in het gezelschap van enkele vlinders. "Vlindersymbolen en -patronen komen daar op meerdere plekken terug, waaronder in het behang en op de vloer", zegt ontwerper De Bruijn. "En in de vleugels van de vlinders zijn pauwachtige structuren verwerkt."
De reis gaat verder richting de tropische plantenkas Botanicum, waar nog een verdwaalde vlinder zit. Op een groot pamflet worden twee verschillende plantensoorten vermeld: Flos Reijnders en Flora Magica. Flos Reijnders is een verwijzing naar uitvinder Peter Reijnders, die in de jaren vijftig en zestig verantwoordelijk was voor vrijwel alle bewegingstechniek in het Sprookjesbos.
Draak
Zo bedacht Reijnders in 1952 een ingenieus systeem om bij De Chinese Nachtegaal in het Sprookjesbos kelken van bloemen open en dicht te laten gaan. Het tafereel werd eind jaren zeventig vervangen door De Draak.
De Bruijn vertelt: "In deze scène brengen we een eerbetoon aan Peter Reijnders. Daarom zie je bij binnenkomst in de plantenkas grote bloemkelken die open en dicht gaan."
Het Botanicum is volgens velen het hoogtepunt van de rit door Symbolica. Als de plantenkas op magische wijze transformeert tot aquarium, wordt de show gestolen door een kolossaal beest. De Fabelvis komt tevoorschijn en slaat met zijn staart tegen de ruit, waardoor het glas lijkt te barsten en er water naar binnen stroomt. Het immense dier is één van de grootste robots in de Efteling.
Fantasie
"De Fabelvis is niet gebaseerd op een bestaand dier", legt de ontwerper uit. "Er komen meerdere componenten van verschillende soorten vissen in terug, zoals de baardharen van een meerval. Daar hebben we mee gespeeld. Het is een soort walvis met schubben. Zijn verschijning laat zien waar de fantasie toe in staat is."
In de kas - eigenlijk de wintertuin van de koning - staat één grote boom. "Maar wie goed oplet, ziet ook een schaalmodel van die boom", verklapt De Bruijn. "Het kleine broertje, zullen we maar zeggen. Elke boom begint immers klein."
Bezoekers kunnen maar ternauwernood ontsnappen aan het barstende glas in het Botanicum. De Bruijn: "Pardoes redt ons en zet ons op het rechte pad, op weg naar de Poorten Passage."
De Fantasievaarders rijden elk een eigen ruimte in, afhankelijk van de gekozen route. Dat zijn achtereenvolgens het Schatten Boudoir voor de Schattentour, de Muziek Salon voor de Muziektour en het Helden Kabinet voor de Heldentour. Net voor de laatste ruimte staat een groot harnas.
Op vaandels in de gang worden nog drie andere niet-bestaande tours genoemd: de Floratour, de Faunatour en de Keukentour. "Een grapje van de ontwerpers."
De Fantasievaarders volgen elk een eigen route door het Verborgen Fantasie Depot, langs oude kasten vol met mysterieuze attributen. Eén van de meest tot de verbeelding sprekende elementen is een zelfbladerend boek. "Daarin staan onder meer een paar ontwerpen van de attractie", weet De Bruijn.
Maar dat is niet alles: in het boek worden ook de namen vermeld van personen die betrokken waren bij het ontwerp en de bouw van de attractie. "Een idee van onze directie." Boven het boek staat een miniatuurgondeltje van de bekende Stoomcarrousel uit de Efteling.
Verderop in het rariteitenkabinet passeren gasten onder meer klapperende deuren, een toverspiegel en een magische klok met een optische illusie. In de kasten staan talloze boeken, vazen, glaasjes, maskers, beeldjes, kaarsen en lichtgevende bollen.
Eén van de beeldjes heeft veel weg van de tempelwachters bij De Indische Waterlelies. "En vergeet ook niet omhoog te kijken", zegt De Bruijn. "Op de plateaus bovenaan de gedraaide pilaren balanceren kelken op en neer." Ook zijn er zwevende lichttoortsen te zien.
De kasten in het Fantasie Depot zitten vol met spinnenwebben. De Bruijn weet nog hoe dat tijdens de bouw voor een hoop verwarring zorgde bij de schoonmaakploegen. "Zij hadden de opdracht gekregen om de attractie heel netjes te houden. Voor de testritjes moest de vloer immers perfect schoon zijn."
De schoonmakers deden soms iets té goed hun best. "Onze decorateurs waren dan ijverig bezig geweest om de kasten te decoreren met spinnenwebben. En even later was alles weer weg. Het duurde even voordat iedereen begreep dat de spinnenwebben nep zijn en bij het decor horen..."
De Fantasievaarders komen weer samen bij de Koninklijke Champagne Voorraad. Terwijl inzittenden voorbij rijden, voelen, zien en horen ze hoe de kurken van de champagneflessen af schieten. Op elke kurk is een kroontje met een hartje afgebeeld.
Finale
Aan het plafond hangt een enorm vat met een opening in de vorm van een mond. Via de Provisie Passage bereiken bezoekers de grote finale van Symbolica: de Koningszaal. Aan tafel zit koning Pardulfus, die zijn vork in een appel heeft geprikt. Voor hem ligt een grote pannenkoek in de vorm van een hart.
Ook de tafel vol lekkernijen blijkt te zijn betoverd. Er zweven snoepjes en uit een pot komt een groen kikkerachtig wezentje tevoorschijn. "En als je goed oplet, zie je in een stapel fruit af en toe een gezicht verschijnen. Een uiting van de fantasie."
In de zaal zijn twee dansparen aan het walsen. De Bruijn noemt hen "wonderlijke gasten". Een donkere vrouw danst met twee mannetjes die bovenop elkaar staan. Het andere koppel bestaat voor de helft uit een volumineuze vrouw met een jurk vol zeesterren.
Uit een grote taart in de hoek van de ruimte komt een ballerina omhoog. Op haar armen zijn henna-tatoeages zichtbaar. "Dat zijn mooie decoratieve details waarmee zo'n personage verfraaid kan worden."
De vloer in de Koningszaal heeft een bijzonder motief. "Voor de oplettende kijker is daar een optische illusie in verwerkt", aldus De Bruijn. "Zelfs de vloer bespeelt je zintuigen."
De reis door Symbolica eindigt in de Galerij der Fantasievollen. Er hangen schilderijen met de belangrijkste personages uit de attractie. Als er tovertwinkels verschijnen, komen de beelden tot leven. De Bruijn: "De koning proost naar ons, waardoor er wijn uit zijn kelk naar beneden drupt. De druppels komen terecht in het schilderij eronder, van lakei O.J. Punctuel."
Verbinding
Hoofdontwerper De Bruijn zegt trots te zijn op het eindresultaat. Het internationale succes van de attractie is mede te danken aan de gigantische hoeveelheid details en subtiele Efteling-verwijzingen, denkt hij. "Het unieke van de Efteling is dat alles in het park - de geschiedenis, de attracties, de mensen - met elkaar in verbinding staat. Dat benadrukken we met een attractie als Symbolica."
