Oud-dierverzorger DierenPark Amersfoort schrijft boek over zijn leven: 'We zijn te lang een soort pretpark geweest'
13-03-2022, 13.42 uur
Wat is er de afgelopen decennia allemaal veranderd in de Nederlandse dierentuinen? Daarover gaat een nieuw boek van Marjo Hoedemaker, voormalig hoofd dierverzorging bij DierenPark Amersfoort. Hoedemaker, die vandaag de dag nog steeds actief is als adviseur, woont en werkt al meer dan zestig jaar in het park.
Directe aanleiding voor het schrijven van het boek was de ontsnapping en dood van twee chimpansees in november 2020. Hoedemaker werd vervolgens uitgemaakt voor moordenaar. Daar was hij zo verbolgen over, dat hij besloot uit te leggen wat er zich écht achter de schermen van de dierentuin afspeelt.
Zo ontstond het 192 pagina's tellende boek Van Beestenboel tot Hokjesgeest, opgetekend door Marco Bosmans en uitgegeven door Splint Media. Hoedemaker schuwt gevoelige onderwerpen niet. Hij geeft toe dat Europese dierenparken jarenlang dingen hebben gedaan die nu niet meer door de beugel zouden kunnen. Ook praat hij openlijk over sterfgevallen in dierentuinen.
Een soort pretpark
"We moeten ons met alle tuinen inzetten voor soortbehoud en educatie, niet voor showdieren en entertainment", concludeert de ervaringsdeskundige. "We zijn te lang een soort pretpark geweest waar mensen konden lachen om de dieren. Uit die tijd komt ook het idee dat dieren in een dierentuin zielig zijn." Destijds wist men niet beter. "Met de kennis van nu zeg ik: dat hadden we anders moeten doen, maar het was een andere tijd."
Tegenwoordig spelen er andere discussies. Wat moeten dierentuinen bijvoorbeeld doen met diersoorten waarbij er geen ruimte is voor eventuele jongen? "Waarom zouden wij ze dat natuurlijke voortplantingsgedrag ontnemen?" De oplossing, volgens Hoedemaker: "Laat ze voor nageslacht zorgen en zodra de jongen wat groter zijn, dan zorgen wij ervoor dat ze op een diervriendelijke manier inslapen."
Dood jong
Bij veel apensoorten gaat een zwangerschap de eerste keer regelmatig fout. Vroeger werd zo'n overleden jong snel weggehaald. "Nu laten we de natuur zijn gang gaan. En dat betekent in de praktijk dat apen gerust nog een paar dagen met een dood jong rondlopen. Bezoekers moeten daar soms even aan wennen. Zij maken zich zorgen om het jong en willen dat de verzorgers ingrijpen, maar dat doen we niet."
Veel Nederlanders zijn hypocriet als het om dierenwelzijn aankomt, concludeert Hoedemaker. Zo verbaast hij zich over bezoekers die medewerkers aanspreken als ze in een vijver een dode vis zien drijven. "Man, moet je eens naar de markt gaan, daar liggen er honderden, zij aan zij."
Slachtafval
Sommige overtollige dieren worden gevoerd aan andere dierentuinbewoners. Als er in de kinderboerderij van DierenPark Amersfoort bijvoorbeeld te veel bokjes zijn, komen ze terecht bij de tijgers, terwijl konijnen naar de gieren gaan. Biggetjes worden naar een slachterij gebracht. Het slachtafval belandt bij de wilde dieren.
De betere dierentuinen in de wereld verliezen per jaar zo'n 10 procent van hun dierencollectie, onthult Hoedemaker. Vaak worden beesten uit hun lijden verlost als ze ernstig ziek blijken te zijn. "Niet de attractiewaarde, zoals vroeger wat zwaarder telde, maar het welzijn van de dieren is leidend."
Gevaar
Verder vertelt de dierentuinexpert over het moment dat hij bijna werd gedood door een enorme olifant, omdat het dier in paniek raakte van het geluid van een schuifdeur. "Ze zag mij als het gevaar, zette me in de hoek en viel me aan. Ik kan het gelukkig navertellen omdat haar kop net iets te breed was om helemaal in de hoek te komen, maar 3 centimeter dichterbij en dit boek was er niet geweest. Dat beeld vergeet ik nooit meer."
Ook het transporteren van een olifant ging bijna fout. "We hadden het gewicht en de kracht van Mary - zo heette onze nieuwe aanwinst - totaal onderschat. Ze was niet alleen agressief, maar ook enorm zenuwachtig, want ze had zich helemaal leeg gescheten." Uiteindelijk liep de helse tocht goed af. "Stel je voor dat ze zich helemaal had losgerukt en de deur van de aanhanger had opengetrapt? Dan was het leed niet te overzien geweest."
Concurrent
Hoedemaker staat in het boek meermaals stil bij de dood van de twee chimpansees, waaronder zijn geliefde aap Mike. "Hij zit in mijn hoofd en in mijn hart, en wanneer ik thuis de foto's van hem zie hangen, dan voel ik het gemis weer. Een stoere kerel met een groot hart." Ondanks zijn bijzondere band met DierenPark Amersfoort noemt hij een concurrent als mooiste dierenpark ter wereld. "Als ik heel eerlijk ben, is Apenheul misschien wel het allermooist. Daar klopt het complete plaatje in mijn ogen."
Hoe zouden dierentuinen volgens Hoedemaker moeten omgaan met de steeds luider wordende kritiek van dierenactivisten? "Het is jammer dat dierentuinen zo snel in de verdediging schieten wanneer er kritische vragen gesteld worden. We kunnen het uitleggen, zeker tegenwoordig. Ja, er zijn in het verleden zaken gebeurd die met de kennis van nu gelukkig nooit meer zullen gebeuren. We denken niet meer in hokjes, maar in habitat en welzijn, zoals we ons als branche nu ook veel meer inzetten voor de wereld om ons heen."
